Dominik Mierzejewski, Joanna Nawrotkiewicz
24.11.2021
Na początku listopada 2021 r. VI Plenum XIX Komitetu Centralnego Komunistycznej Partii Chin przyjęło rezolucję historyczną – szczególny typ dokumentu, który wcześniej powstał jedynie dwa razy: w 1945 r. i 1981 r. Te akty są niezaprzeczalnie znakiem czasu, w których powstawały. Choć przyjęta przez KPCh narracja historyczna jest – biorąc pod uwagę dzielące je dekady i zmiany ideologiczne – zaskakująco spójna, to świadomość kontekstu historycznego pozwala dostrzec wagę i znaczenie rezolucji, a także zidentyfikować często subtelne różnice sugerujące zmianę kursu politycznego. Warto zatem dokonać ich porównania, szczególnie w odniesieniu do kontekstów polityki wewnętrznej w jakich powstawały, przedstawienia kroniki KPCh, brakujących istotnych faktów historycznych, jak i pozycji ówczesnych liderów w systemie politycznym ChRL.
Kontekst wewnętrzny rezolucji
Pierwsza rezolucja o historii została przyjęta w kwietniu 1945 r. jako skutek trwającej od 1942 r. kampanii naprawy stylu pracy partyjnej w Yan’an, komunistycznej bazie w prowincji Shanxi. Trwająca w Chinach wojna paradoksalnie zapewniała spokój Komunistycznej Partii Chin i pozwoliła na ewaluację życia wewnętrznego partii i tworzenie spójnej nadbudowy ideologicznej. Na początku kampania przybrała postać dynamicznej edukacji członków KPCh, której z czasem zamieniła się w indoktrynację. Po przejęciu władzy przez Mao w marcu 1943 r. propaganda tylko zyskała na intensywności. Przed 1945 r. liderzy KPCh zyskiwali i tracili władzę o wiele częściej, niż ma to miejsce we współczesnej ChRL, czego nowo wybrany przewodniczący KC KPCh, jako świadek tych wydarzeń, był świadom. Na dodatek Mao nie odbył nigdy wizyty do Moskwy, co mogło wzbudzać zastrzeżenia ZSRR, a tym samym osłabiać legitymizację jego władzy. Rezolucja z 1945 r. stanowiła zatem podsumowanie nauk z Yan’an, umniejszenie roli wcześniejszych przywódców, a także wzmocnienie siły autorytetu Mao.
Rezolucja z czerwca 1981 r. musiała zmierzyć się z chaosem spowodowanym „rewolucją kulturalną” i śmiercią Mao. Powstała zatem po trzech dekadach kampanii mobilizacyjnej, która zamiast wynieść Chiny na globalny piedestał, uwsteczniły państwo. W 1976 r. następcą Mao został wierny mu Hua Guofeng, który kontynuował politykę kultu jednostki i chciał zachować istniejący status quo za pomocą kampanii „dwóch aksjomatów” tzn.: „za każdą decyzją Mao Zedonga podążamy, każdą decyzję wspieramy”. Hua niechętnie też podejmował temat “rewolucji kulturalnej”, przez co rehabilitacja poszkodowanych przebiegła z opóźnieniem. Deng, dochodząc do władzy, wiedział, że niezbędne dla legitymizacji jego władzy jest ukrócenie bezwarunkowego kultu Mao, jak i surowa ocena wydarzeń rewolucji kulturalnej.
Najnowsza rezolucja z listopada 2021 r. stanowi podsumowanie stulecia istnienia KPCh, jednak tak jak miało to miejsce w poprzednich przypadkach, obrała sobie za cel wyznaczyć nową narrację historyczną, a przy okazji umocnić pozycję lidera.
Po zlikwidowaniu zasady kadencyjności Przewodniczącego ChRL, co wzbudziło wątpliwości wewnątrz partii, a także przy niekorzystnych warunkach ekonomicznych czy międzynarodowych, Xi Jinping potrzebuje dodatkowych bodźców do zyskania politycznego poparcia. Podkreślenie swojej historycznej roli w życiu partii wydaje się być idealnym rozwiązaniem, które pozwoli na pozytywne postrzeganie jego postaci. Rezolucja została przyjęta, podobnie jak ta z 1945 r., po przeprowadzeniu wewnątrzpartyjnych kampanii politycznych. Od początku przejęcia władzy w 2012 r. przewodniczący Xi aktywnie zwalczał korupcję. Rezolucja opisuje ten proces i wymienia usuniętych z KPCh za łamanie dyscypliny partyjnej i inne poważne nadużycia polityków takich jak: Zhou Yongkang, Bo Xilai, Sun Zhengcai czy Ling Jihua. Podobnie jak „kampania naprawy stylu pracy” z Yan’an, kampania antykorupcyjna wyczyściła przedpole do przejęcia władzy.
Istotnym z punktu analizy kontekstów wewnętrznych jest wskazanie, że o ile Mao przedstawiany był w gronie innych towarzyszy, m.in. Zhou Enlaia, Chen Yi, Ye Jianying czy zwalczanych Li Lisana czy Zhang Guotao, Deng Xiaopinga, o tyle w najnowszej rezolucji przewodniczącemu Xi Jinpingowi takiego otoczenia brakuje. Należy też zwrócić uwagę na to, że wszystkie rezolucje uchwalano po większych kampaniach politycznych. W przypadku pierwszej była to kampania naprawy stylu pracy partyjnej, w przypadku drugiej – „rewolucja kulturalna” a trzeciej – kampania antykorupcyjna. Fakty poprzedzające rezolucje zdecydowanie tworzyły środowisko propagandowe, w której przywódca stawał się jedynym, który przez przejęcie władzy mógł prowadzić Chiny ku „świetlanej przyszłości”.
"Krótki kurs historii KPCh"
Wszystkie trzy rezolucje oferują skondensowaną historię Partii, które w przypadku dwóch dokumentów (z 1981 r. i 2021 r.) rozpoczynają się już od rosyjskiej rewolucji październikowej, opisywanej jako źródło inspiracji dla chińskich komunistów.
Mimo dzielących rezolucje dekad kanon najważniejszych wydarzeń w życiu Partii pozostaje niezmieniony, a narracja tylko w nielicznych przypadkach odbiega od poprzednich rezolucji. Dokumenty snują opowieść od I Zjazdu KPCh z 1921 r., na którym skupia się szczególnie rezolucja z 2021 r., określając go jako wydarzenie przełomowe, „wielkie przebudzenie” ludu.
W tym vademecum nie zabrakło także oceny masakry szanghajskiej z 1927 r., dokonanej przez żołnierzy Guomintangu na komunistach, uznając za winnego Chen Duxiu, ówczesnego Sekretarza Generalnego KPCh. Rezolucja z 1945 r. wskazuje, że Chen „odmówił wprowadzenia w życie wielu mądrych instrukcji Międzynarodówki Komunistycznej i Towarzysza Stalina oraz nie posłuchał prawidłowych opinii Towarzysza Mao Zedonga i innych towarzyszy.” Takiego komentarza brakuje w kolejnych dokumentach, choć powtarzają za rezolucją z 1945 r. o „prawicowych błędach” Chena.
Zmianę postrzegania Mao najlepiej uwidaczniają opisy konferencji w Zunyi z 1935 r., podczas której Mao przejął władzę nad KPCh. W 1945 r. uważano to za najbardziej historyczną zmianę w partii, jako że pod jego przywództwem było możliwe wyeliminowanie „lewicowego odchylenia” w partii, zakończenie Długiego Marszu i zbudowanie „nowej lewicy” będącą linią polityczną Mao. Te działania miały uratować KPCh w jej krytycznym momencie. W 1981 r. rezolucja była zdecydowanie bardziej lakoniczna, określając wydarzenia z Zunyi jako nowy rozdział w chińskiej rewolucji, nie mnożąc pochwał. Rezolucja z 2021 r. jest gdzieś pomiędzy tymi dwoma skrajnościami – choć nie wraca do peanów z czasów Mao, to jednak wymienia jego zasługi w ratowaniu i tworzeniu „nowych horyzontów” dla Partii.
Powstanie ChRL w 1949 r. pozostaje oczywiście ważnym wydarzeniem dla rezolucji z 1981 r. i 2021 r., wskazując, że było to zwycięstwo chińskiej rewolucji. Rezolucja z 1981 r. przedstawia je jako niezaprzeczalne zwycięstwo Chińczyków i ich armii, która „ciałem i krwią” poświęciła się dla państwa. Było tak – jak dokument zastrzega – mimo wsparcia od rewolucyjnych grup z innych krajów. Proklamacja ChRL zakończyła epokę wyzysku, imperializmu i kolonializmu. Rezolucja z 2021 r. powtarza tę narrację, nie wspominając jednak o wsparciu z innych państw, a dodając, że powstanie ChRL było inspiracją dla wyzyskiwanych narodów.
Najciekawszym punktem porównawczym pozostaje omówienie wydarzeń „straconej dekady”, czyli „rewolucji kulturalnej”. Rezolucja z 1981 r. jest surowa w swoim osądzie, opisując ją wprost jako poważny błąd o długotrwałych konsekwencjach, który przeszkodził Chinom w osiągnięciu sukcesu.
Dokument przestrzega, że ignorowanie potknięć jest szkodliwe, dlatego partia powinna wyciągnąć wnioski z tego wydarzenia i naprawić pomyłki. W każdym razie nie powinno to jednak przesłonić oczu na dotychczasowe chińskie osiągnięcia. Rezolucja z 1981 r. główną odpowiedzialność za rewolucję kulturalną przypisuje Mao, choć wskazuje również na rolę Lin Biao, Jiang Qing czy Kang Shenga. Dokument z 2021 r. jest zdecydowanie bardziej wyrozumiały – Mao owszem, popełnił błędy, ale to „banda czworga” je wykorzystała i doprowadziła do dziesięcioletniego chaosu. Wydarzenie ocenione zostało jako „gorzka lekcja”, ale rezolucja nie dociera, tak jak jej poprzedniczka, do istoty problemu i w istocie robi krok w tył w kontekście narracji historycznej.
Z kolei wydarzenia z placu Tiananmen w 1989 r. miała szansę wspomnieć tylko najnowsza rezolucja z 2021 r. Trudno tę wzmiankę nazwać opisem, jako że dokument mówi tylko o tajemniczych „poważnych zaburzeniach politycznych” na początku wiosny 1989 r. Miał być to skutek „ówczesnego klimatu międzynarodowego i wewnętrznego, podsycanego przez wrogie siły antykomunistyczne i antysocjalistyczne za granicą”. KPCh, „zgodnie z wolą ludu” zajęła jasne stanowisko, broniąc socjalistycznej władzy państwowej Chin i zabezpieczając podstawowe interesy narodu. Był to ostatni kontrowersyjny zakręt historii KPCh; potem rezolucja już tylko chwali kolejno Jiang Zemina i Hu Jintao.
Historyczne luki w rezolucjach
Rezolucja z 1945 r., podobnie jak kolejne, miała ukazać w pozytywnym świetle lidera umacniającego partyjną władzę. Przede wszystkim powstanie KPCh w 1921 r. wyjęte jest z kontekstu międzynarodowego – innymi słowy, zewnętrzne siły (np. ZSRR), miały nie mieć żadnego wpływu na działania komunistów chińskich. W naturalny sposób kreowało to obraz Chin powstających po upokorzeniach „wojen opiumowych” jako niezależnego podmiotu. Idąc dalej, rezolucja zupełnie pomija pierwotne myślenie przewodniczącego Mao, który jak inni podążał drogą marksistowskiego modelu tworzenia klasy robotniczej, a dopiero potem wszczynania rewolucji. Do 1926 r., czyli do momentu opublikowania eseju „Rewolucja narodowa a ruch chłopski”, Mao definiował wrogów i przyjaciół w kontekście sprzeczności między klasą robotniczą a burżuazją. Z czasem jednak przekonywał się, że to chłopi mieli być główną siłą napędową chińskiej rewolucji. Tym samym po 1926 r. nie wspominał o kwestii rewolucji w miastach, uznając, że i tak „wieś okrąży miasto” i będzie cechą charakterystyczną chińskiego komunizmu. Chłopi, którzy nie mieli nic, nie mieli nic do stracenia, dlatego Mao z werwą notował, że chłopi „nienawidzą ludzi, którzy korzystają z tego środka transportu (lektyki)”.
Najciekawszą luką historyczną jest zdecydowanie pominięcie relacji z Partią Narodową i Chiang Kai-shekiem. Marzeniem Sun Yat-sena było, aby połączyć siły obu partii i wygrać Chiny republikańskie. W tym kontekście Sun jest przedstawiony w rezolucji z 1981 r. ale pierwsza z 1945 r. zupełnie go pomija. Pomija również relacje przyszłego lidera ChRL z Guomintangiem. Mao był ostatni raz na posiedzeniu Centralnego Komitetu Wykonawczego Partii Narodowej w Wuhanie w marcu 1927 r. Partia Narodowa wynajęła willę dla przyszłego Chiang Kai-sheka, choć już wtedy relacje z prawicowym skrzydłem prowadziły do konfliktu. Co interesujące, Chen Duxiu, który spierał się ideowo z Mao, wprawdzie odrzucił jego sprawozdanie na wspominanym posiedzeniu, ale nie przeszkodziło to im obu podejmować próby współpracy z ówczesnym rządem kierowanym przez Wang Jingwei’a reprezentującego lewe skrzydło Guomintangu. O tym rezolucja nie wspomina – jedynym radykalnym lewicowym politykiem Chin został Mao Zedong.
W rezolucji z 1981 r. brakuje szerszej informacji o konferencji w Zunyi z 1935 r. w odniesieniu do kwestii przejęcia władzy przez Mao przed Długim Marszem. Rezolucja wspomina jedynie o sporze z Zhang Guotao, którego uznano za „rozłamowca”. W kontekście tej rezolucji szersze omówienie przejęcia władzy przez Mao nie było na rękę przejmującej wówczas stery grupie Deng Xiaopinga. Podkreślenie zasług krytykowanego Mao mogło ograniczać ruchy reformatorów, a przecież chodziło o wejście na nową ścieżkę “otwarcia i reform”, czego zaprzeczeniem było 30 lat maoistowskiego rządzenia ChRL.
Zaskakujące jest pominięcie w omówieniu „rewolucji kulturalnej” okresu między 1968 r. a 1969 r., a także dynamiki spraw międzynarodowych z 1972 r. W sierpniu 1968 r. artykuł opublikowany przez Yao Wenyuana w „Renmin ribao”, „Klasa robotnicza ma kierować wszystkim”, zapoczątkował wykorzystanie robotników przeciwko studentom – grupie, która z kolei była uprzednio zinstrumentalizowana przez Mao jako element pozapartyjny w walce o władzę. W tym samym roku miało też miejsce XII Plenum VII Zjazdu KPCh. Przewodniczący Mao uznał, że największym zwycięstwem rewolucji było „zdefiniowanie wroga i jego rozpoznanie”. „Stare kadry” – Chen Yi, Ye Jianyinga i Xu Xiangqiana – oskarżono o spowodowanie nieładu organizacyjnego w strukturach wojskowych. Yao Wenyuan uznał natomiast, że inicjatywa „starych kadr” próbowała zweryfikować osądy i krytykę Liu Shaoqi, Deng Xiaopinga i Chen Yuna. Jednak kluczowym „osiągnięciem” zwolenników Mao Zedonga było ostateczne usunięcie Liu Shaoqi z zajmowanych stanowisk. Innym elementem, który pominięto, było otwarcie na Stany Zjednoczone oraz wizyta Richarda Nixona w Pekinie 1972 r. Niewątpliwie „dyplomacja pingpongowa” z lutego 1971 r. czy wizyty Henry’ego Kissingera w Chinach (lipiec i październik 1971 r.) miały istotny wpływ na wewnątrzpartyjne rozgrywki, o czym rezolucja nie mówi ani słowa. Ten zewnętrzny wpływ na politykę wewnętrzną spowodował wstrząsy na linii Lin Biao-Zhou Enlai. Pierwszy z nich został zamordowany we wrześniu 1971 r., co utorowało drogę do jeszcze szerszego otwarcia na Zachód, a przede wszystkim na Stany Zjednoczone.
Analizując rezolucję z 2021 r. należy zauważyć, że historia nie zajmuje znaczącego miejsca w dokumencie. Jest de facto elementem wprowadzającym do tworzenia „nimbu” dla wkraczającego na karty historyczne Xi Jinpinga.
W kwestii utworzenia KPCh rezolucja powiela, przyjęty w poprzednich dokumentach, konsensus, więc nie analizuje wpływów zewnętrznych, w tym roli Kominternu, w tworzeniu komunistycznego ruchu w Chinach. Powstanie chińskiej partii jest osadzone w kontekście rewolucji październikowej, ale nie ma tu mowy o bezpośredniej ingerencji bolszewików w komunistyczne struktury w Chinach. Narracja powtarza się także w przypadku omówienia konferencji w Zunyi. W rezolucji padają też oskarżenia o „lewicowe odchylenia”, rozumiane jako kurczowe trzymanie się roli klasy robotniczej w rewolucji. W przeciwieństwie do poprzednich rezolucja nie wymienia nazwisk polityków, którzy toczyli ostry ideowy spór, na przykład między Mao a Zhang Guotao, Bo Gu czy niemieckim agentem Kominternu Otto Braunem.
Najbardziej rzucającym się w oczy brakiem jest zupełne pominięcie postaci Hua Guofenga mimo podkreślania błędów okresu „rewolucji kulturalnej”. Kiedy w lipcu 1977 r. zrehabilitowano Deng Xiaopinga, kampania „dwóch aksjomatów” stała się głównym elementem polemiki ideologicznej pomiędzy Dengiem a Hua. Technokraci, reprezentowani przez Denga, nie zgadzali się na skokowy rozwój gospodarczy, motywowany przesłankami politycznymi i odrzucali walkę klasową jako źródło chińskiego sukcesu. Zorganizowali zaplecze intelektualne, którym miał kierować Hu Yaobang, a którego głównym zadaniem było przekonywanie do konieczności reform i otwarcia. W maju 1978 r. na łamach wydawnictwa Centralnej Szkoły Partyjnej „Trendy teoretyczne” rozpoczęto nową teoretyczną dyskusję „praktyka jako jedyne kryterium prawdy”. Brak omówienia tego okresu może dziwić w świetle promowania idei Hua choćby w lutym 2021 r. podczas specjalnych sesji moderowanych przez Wang Huninga, profesora Uniwersytetu Fudan, obecnie członka Stałego Komitetu Biura Politycznego. Pokazuje to, że mimo promowania myśli Hua i jego „kampanii dwóch aksjomatów”, w listopadzie 2021 r. w KPCh nie było zgody na „uwiecznienie” lidera, który na kilka lat przejął stery partyjne po śmierci Mao Zedonga.
Podobnie w odniesieniu do wydarzeń 4 czerwca 1989 r. rezolucja nie przypomina o politycznej rozgrywce między Zhao Ziyangiem i Hu Yaobangiem, a wojskiem i grupą skupioną wówczas w otoczeniu Deng Xiaopinga. Po fragmencie uznającym, że to siły zewnętrzne spowodowały „polityczną rewoltę”, następuje szybkie przejście do sukcesów, np. zorganizowania olimpiady w 2008 r. Pomijania tak istotnych wydarzeń jest jasnym sygnałem obawy przed podobnymi scenariuszami w przyszłości. Reformy proponowane przez polityczne kręgi u końcu lat 80. XX wieku czy nawet po upadku Związku Radzieckiego w 1991 r. nie będą miały znaczenia dla dalszych rządów.
Pozycja lidera w rezolucjach
W rezolucji z 1945 r. Mao jest przedstawiany jako wyjątkowy lider KPCh i twórca maoizmu. Rezolucja szczegółowo opisuje jego rolę przy budowaniu „właściwej linii politycznej” i eliminacji „wrogich schematów myślenia” wewnątrz partii. To dzięki niemu partia po raz pierwszy „osiągnęła obecny poziom konsolidacji i jedności” pod względem ideologicznym, politycznym, organizacyjnym i wojskowym, dzięki czemu stała się „siłą nie do pokonania”. Przy wykładaniu strategii KPCh powołanie się na Mao stanowiło niejako dowód słuszności danych tez. Na szczególną uwagę zasługuje przedstawienie przewodniczącego jako „męża opatrznościowego” na konferencji w Zunyi. Przejęcie władzy przez Mao było sygnałem dla nowej epoki w historii KPCh. Był on stawiany tuż obok Stalina, którego w zarządzaniu państwem miał naśladować, jak choćby w odniesieniu do reformy rolnej.
Z całej trójki najmniej wzmiankowany był Deng Xiaoping w rezolucji z 1981 r. Przede wszystkim podkreślono sylwetkę polityka jako ofiary „rewolucji kulturalnej”. Deng był, co zgodne było z realiami historycznymi, stawiany na równi z Peng Zhenem, Luo Ruiqingiem, Lu Dingyi, Yang Shangkunem oraz Liu Shaoqi, którego ówcześnie określano jako „Chińskiego Chruszczowa nr 1”, natomiast Deng Xiaopigowi przydzielono numer dwa.
Pozycja Denga omówiona została również w związku ze śmiercią Zhou Enlaia, po którym miał przejąć obowiązki i „pod kierownictwem Mao kierować państwem”. Następnie pojawił się kontekście „zamieszek po śmierci Zhou Enlai’a”. Zdławienie protestów wiosną 1975 r. rezolucja określa mianem „błędu”, który doprowadził do odsunięcia od władzy Denga. Po aresztowaniu „bandy czworga” przejęcie władzy nie było dla grupy reformatorów oczywiste. Jedynie raz pada sformułowanie, że Deng był „kandydatem na głównego lidera/przywódcę w Radzie Państwowej”, ale to też w odniesieniu do sytuacji z okresu „rewolucji kulturalnej”, kiedy został wicepremierem w październiku 1974 r. Taka narracja, stawiająca Denga obok Zhou Enlaia, który był wówczas premierem, dawała mu legitymację do kontynuowania modernizacji. Mimo że Deng przedstawiany był tylko w świetle historycznym, to było to niewątpliwie istotną kartą przetargową w walce o władzę z Hua Guofengiem, postrzeganym jako kontynuator ideologii Mao Zedonga. Autor chińskich reform wygrał, choć jako ofiara „rewolucji kulturalnej” i polityk namaszczony przez Zhou Enlaia, bez wspomnienia o jego ówczesnej faktycznej pozycji w KPCh, początkowo miał mniejsze szanse na zwycięstwo.
W porównaniu do Denga i rezolucji z 1981 r., w rezolucji z 2021 r. Xi Jinping jest wymieniany zdecydowanie częściej, zbliżając się w tym zakresie do Mao i rezolucji z 1945 r. Co więcej, cała rezolucja tylko w 1/3 dotyczy historii – reszta to omówienie zasług obecnego przewodniczącego. Podobnie jak Mao jest on przedstawiany jako wybitny lider. Przewodnia rola partyjna Xi jest podkreślana wielokrotnie, podobnie jak jego myśl o socjalizmie o chińskiej specyfice, określonej jako „marksizm współczesnych Chin i XXI wieku”. W dokumencie po raz pierwszy przyznano jej autorstwo KPCh z Xi stojącym na jego czele – dotychczas był to wspólny wytwór Partii i ludu. Podobieństwa do Mao na tym się nie kończą – rezolucja tworzy kult Xi w sposób podobny do dokumentu z 1945 r. Początek nowej ery socjalizmu z chińską specyfiką (określany też historycznym punktem zwrotnym) nieprzypadkowo został wyznaczony na XVIII Sesji Ogólnochińskiego Zgromadzenia Narodowego, gdy Xi objął pozycję Sekretarza Generalnego KPCh. Obecny przewodniczący ChRL ma samodzielnie stać za szeregiem wymienionych w rezolucji propozycji i strategii dotyczących, między innymi, narodowego odrodzenia, bezpieczeństwa, ideologii czy kwestii Tajwanu, co stanowi wynik jego „skrupulatnej oceny i głębokiej refleksji”. Rezolucja też wielokrotnie powtarza o konieczności utrzymania przywództwa Xi nad Partią, aby te cele osiągnąć; co więcej, ostrzega przed brakiem wysiłku w osiąganiu wyznaczonych zadań. Aby nie zaburzyć pracy, należy podporządkować się ideologicznie i politycznie, co niestety w przeszłości miało stanowić problem, jako że wielu członków KPCh przechodziło „kryzys politycznych przekonań”.
Co ważne użyto tu sformułowania 信仰 (xinyang), występującego także w kontekście religijnym, przez co frazę można przetłumaczyć jako „kryzys politycznej wiary”. Używanie „wiary” jest absolutnym novum w rezolucjach.
W pierwszej w 1945 r. pojawiało się tylko raz w kontekście „wiary w rewolucję ludową”, a w tej z 1981 r. w negatywnym znaczeniu, jakoby „cztery zasady” Deng Xiaopinga nie potrzebowały być wyznawane. To duża zmiana, gdyż w ostatniej rezolucji wiara w obecnego lidera pojawia się wielokrotnie. Członkowie partii mają być „silnymi wyznawcami i lojalnymi praktykującymi” myśli Xi Jinpinga o „socjalizmie z chińską charakterystyką nowej ery”.
***
Analizując kontekst, wątki, o których mówią rezolucje i fakty, o których milczą oraz pozycjonowanie liderów Mao Zedong, Deng Xiaopinga i Xi Jinpinga należy uznać, że rezolucje z jednej strony wskazują drogę rozwoju Chin na następne dekady, z drugiej zaś są wynikiem kompromisu wewnątrz partii. Takie podejście jest możliwe dzięki forowanej zasadzie 求同存异 (qiutong cunyi) – przechodzenia ponad kontrowersjami i poszukiwania wspólnych płaszczyzn współpracy. Porównanie trzech rezolucji pozwala przypuszczać, że od opublikowania pierwszej z nich w 1945 r., Chiny poruszają się w trzydziestoletnich cyklach politycznych między centralizacją a decentralizacją. Pierwsza z nich wskazywała, że tylko pod przywództwem Mao Zedonga partia „osiągnęła wysoki stopień konsolidacji i jedności myśli, polityki, organizacji i spraw wojskowych”. Druga z rezolucji całkowicie odmiennie wskazywała, że ważne jest „wyzwolenie myśli”, a kult jednostki z poprzedniego okresu 1949-1979 r. powinien odejść w niepamięć. Ostatnia rezolucja wraca, choć tylko po części do rezolucji z 1945 r. wskazując myśli Xi Jinpinga dotyczące „socjalizmu z chińską specyfiką w nowej erze”, nie odrzucając jednak jednocześnie poprzedniego dictum o „wyzwoleniu myśli”.
Jednak najistotniejszym elementem w kwestii przyszłości Chin jest ukazanie Xi Jinpinga jako lidera, który występuje sam, bez otoczenia politycznego. Inaczej było z Mao Zedongiem i Deng Xiaopingiem, których rezolucje stawiały w szeregach z innymi towarzyszami walki bądź rywalami ideologicznymi. To pokazuje, że obecny przewodniczący jest bardziej niezależny, a co za tym idzie, trudniej kontrolować i równoważyć jego decyzje wewnątrz KPCh.