01.08.2022
Były premier Japonii Abe Shinzō, jeden z najbardziej wpływowych polityków w Japonii, zmarł 8 lipca po tym, jak został postrzelony podczas przemówienia w trakcie kampanii wyborczej. Trzy tygodnie po aresztowaniu sprawcy policja nadal prowadzi dochodzenie dotyczące motywów stojących za zamachem. Były premier został pochowany podczas prywatnej ceremonii rodzinnej. Premier Japonii Kishida Fumio ogłosił jednak, że we wrześniu odbędzie się państwowy pogrzeb, który pozwoli społeczeństwu na odpowiednie pożegnanie byłego premiera. Intencją rządu ma być upamiętnienie spuścizny premiera Abe, oraz pokazanie, że japońska demokracja nie ugnie się przed aktem przemocy. Będzie to pierwszy państwowy pogrzeb japońskiego premiera od śmierci Shigeru Yoshidy w 1967 roku. Abe był najdłużej urzędującym japońskim premierem w historii, który utrzymywał istotne znaczenie polityczne nawet po ustąpieniu ze stanowiska. Śmierć Abe Shinzō pozostawiła pustkę i ogromne zamieszanie na japońskiej scenie politycznej. Jego nieobecność będzie miała wpływ na dalszy kształt japońskiej polityki wewnętrznej i zagranicznej.
Wyniki lipcowych wyborów do Izby Radców pokazały wyraźne wzmocnienie partii Liberalno-Demokratycznej i administracji premiera Kishidy. Pomimo tego, że zamachu dokonano dwa dni przed wyborami, głosowanie odbyło się bez zakłóceń. Koalicja rządząca zdobyła wystarczającą liczbę głosów, by utworzyć stabilny rząd przez następne trzy lata. Partie opozycyjne nie zdołały zaoferować przekonującej alternatywy i straciły miejsca w Izbie Radców. Konstytucyjna Partia Demokratyczna Japonii, główna siła opozycyjna, wezwała do obniżenia podatku konsumpcyjnego, ale uzyskała jedynie 17 miejsc.
Wybory do izby wyższej parlamentu okazały się sukcesem dotychczasowej, ostrożnej polityki Kishidy Fumio. Po śmierci premiera Abe Shinzō, który miał bezpośredni wpływ na wiele decyzji politycznych i personalnych, należy spodziewać się korekty dotychczasowych działań politycznych. Wiele komentarzy eksperckich wskazuje na uniezależnienie się premiera od wpływów Abe i jego zwolenników oraz możliwość zaprezentowania własnego, odmiennego programu politycznego. Jego podstawą jest nowa strategia gospodarcza nazwana „nowym kapitalizmem”, który ma opierać się na redystrybucji dochodów i wzmocnieniu klasy średniej. Jak na razie premier nie przedstawił jeszcze szczegółowych rozwiązań gospodarczych. Wśród priorytetów administracji Kishidy znajduje się również walka z pandemią COVID-19, inwazja Rosji na Ukrainę, walka z rosnącą inflacją i projekt rewizji konstytucji.
Przed podjęciem decyzji o ewentualnych przetasowaniach politycznych, szef japońskiego rządu będzie musiał poczekać na unormowanie sytuacji politycznej wewnątrz koalicji rządzącej. Abe Shinzō był liderem największej frakcji wchodzącej w skład rządzącej Partii Liberalno-Demokratycznej. Konserwatywna frakcja Seiwa-kai, w której skład wchodzi 93 ustawodawców zasiadających w obu izbach parlamentu, walczy o utrzymanie jedności. Dwa tygodnie po zamachu starsi członkowie frakcji nie przedstawili nowego lidera. Ugrupowanie może skłaniać się ku przekazaniu władzy grupie kilku doświadczonych ustawodawców. O przewodnictwo mogą ubiegać się byli ministrowie edukacji Shimomura Hakubun i Shionoya Ryu, minister gospodarki i handlu Hagiuda Koichi oraz główny sekretarz gabinetu Matsuno Hirokazu.
Na przełomie sierpnia i września można spodziewać się pierwszych zmian w gabinecie i na kluczowych stanowiskach wewnątrz PLD, które pozwolą ocenić potencjalny kierunek zmian w polityce Kishidy. Wielu ekspertów wskazuje na możliwość prowadzenia bardziej liberalnej polityki i zmniejszenia wpływów konserwatywnego centrum PLD. Obecnie aż pięciu członków konserwatywno-prawicowej frakcji Abe zajmuje miejsca w rządzie. Zagrożone mogą okazać się stanowiska ministra finansów Suzukiego Shunichi, który jest szwagrem Asō Tarō, jednego z głównych sojuszników premiera Abe oraz ministra obrony Nobuo Kishiego, brata zmarłego premiera. Wydaje się jednak, że szybkie odsunięcie zwolenników byłego premiera może zostać odebrane jako brak szacunku dla jego pamięci oraz rozgniewać konserwatywną część partii rządzącej, która była skupiona wokół Abe Shinzō. Sam premier Kishida tuż po pogrzebie premiera Abe zapowiedział, że ma zamiar pozostać przy kierunkach zainicjowanych przez swojego poprzednika.
Nie należy jednak zapominać, że w obliczu niestabilnej sytuacji międzynarodowej i gospodarczej, wiele konserwatywnych decyzji takich jak ściślejsza integracja ze Stanami Zjednoczonymi i NATO oraz dwukrotne zwiększenie wydatków zbrojeniowych, zapewniło obecnej administracji ugruntowane poparcie społecznee. Przez dziewięć miesięcy sprawowania władzy Kishida popierał działania mające na celu wzmocnienia bezpieczeństwa Japonii, promując dyplomację opartą na realistycznych założeniach. Należy jednak zaznaczyć, że bez silnego lidera konserwatywnego skrzydła PLD w postaci Abe Shinzō, premier Kishida może spodziewać się licznych trudności w przeforsowaniu kolejnych decyzji dotyczących kształtu polityki obronnej i zagranicznej. Przykładem mogą być plany odbudowy relacji dwustronnych z Koreą Południową, które są torpedowane przez przedstawicieli prawicowego skrzydła PLD. Należy również pamiętać o zmianie sytuacji gospodarczej w samej Japonii. Utrzymanie priorytetu rozwijania obrony narodowej w otoczeniu rosnącej inflacji, stagnacji płac i widma recesji gospodarczej może okazać się zadaniem trudnym do wykonania.
Podsumowując, nieoczekiwana śmierć Abe Shinzō przyniosła chaos wewnątrz największej frakcji PLD, pozostawiając pytanie o potencjalnych następców. Znacznie poważniejszym problemem jest brak zdecydowanego lidera wśród konserwatywno-prawicowego skrzydła PLD, który mógłby wesprzeć administrację Kishidy Fumio w procesie podejmowania trudnych decyzji dotyczących przyszłej polityki bezpieczeństwa. Większość obserwatorów wskazuje na perspektywę uniezależnienia się premiera Kishidy od wpływów Abe a nawet na możliwość usunięcia z rządu najbliższych współpracowników byłego premiera. W obecnej, niepewnej sytuacji politycznej może jednak okazać się, że administracja Kishidy postawi na wzmocnienie współpracy z konserwatywnym skrzydłem PLD oraz próbę uzyskania poparcia społecznego powołując się na konieczność utrzymania spuścizny politycznej Abe Shinzō.