FocusOSA #119: Relacje Japonia-EŚW

Podczas gdy Japonia i Unia Europejska dopiero rozpoczynają współpracę infrastrukturalną, Chiny otwierają nowe połączenia z Europą. We wrześniu 2019 roku doszło do sprecyzowania współpracy infrastrukturalnej pomiędzy Japonią a Unią Europejską. Inicjatywa “EU-Asia Connectivity” zakłada realizację wspólnych projektów infrastrukturalnych, transportowych oraz cyfrowych. Władze w Brukseli planują wsparcie projektów o wartości 65 miliardów USD. W połączeniu z kwotą 110 miliardów USD zaproponowaną przez Japonię w ramach programu “Quality Infrastructure Initiative”, nowa platforma współpracy może przyciągnąć zainteresowanie zagranicznych odbiorców. Inicjatywa ma skupić się na inwestycjach na terenie Bałkanów Zachodnich, Europy Wschodniej, Azji Centralnej, Indo-Pacyfiku oraz Afryki. Wspólnymi mianownikami współpracy inwestycyjnej mają być nacisk na promowanie projektów zrównoważonych finansowo, które nie prowadzą do nadmiernego zadłużania państw przyjmujących inwestycje oraz realizacja projektów infrastrukturalnych “wysokiej jakości”.

Marcin Socha

W warstwie deklaratywnej cele Tokio i Brukseli wydają się zbieżne, lecz największą przeszkodą może okazać się brak doświadczenia w realizacji wspólnych projektów inwestycyjnych. Co więcej, o ile Japonia posiada już bogate doświadczenia w realizacji współpracy infrastrukturalnej ze Stanami Zjednoczonymi, Australią i Indiami czy inwestycjach w Azji Południwo-Wschodniej, doświadczenia z Unią Europejską ograniczają się do aktywności w regionie Azji Południowo-Wschodniej. Współpraca Japonii i UE jest bez wątpienia próbą odpowiedzi na wzrost znaczenia Chin realizujących projekt BRI. Czy współpraca ta ma szanse powodzenia? Podczas gdy Tokio i Bruksela dopiero omawiają realizację konkretnych projektów infrastrukturalnych, władze w Pekinie dywersyfikują połączenia z Europą. W listopadzie do Ankary przyjechał pierwszy pociąg towarowy, biegnący nowym szlakiem łączącym Chiny z Europą Środkową. ­Nowe połączenie z miasta Xi’an biegnie przez Baku, Tbilisi, Ankarę, Belgrad, Budapeszt, Bratysławę aż do Pragi. Uruchomienie południowej drogi kolejowej pozwala chińskim transportom na ominięcie Rosji ale wymusza większe zaangażowanie w przestrzeni kaukazkiej. Co ciekawe budowę jednego z kluczowych etapów połączenia, czyli podziemnego tunelu biegnącego przez Bosfor, zrealizowało japońskie konsorcjum kierowane przez firmę Taisei. Japońska Agencja Współpracy Międzynarodowej zainwestowała w projekt prawie 1,9 miliarda USD.

Wyraźna przewaga ChRL nie oznacza jednak, że efekty współpracy Japonii z Brukselą nie będą miały znaczącej siły oddziaływania. Po pierwsze ogłoszenie nowego projektu współpracy infrastrukturalnej powinno zostać wykorzystane do promocji istniejących inwestycji japońskich w Europie (w szczególności w EŚW i na Bałkanach) oraz alternatywy finansowej dla pożyczek chińskich. Po drugie, utworzenie wspólnej narracji krytykującej chińską aktywność infrastrukturalną skłania władze w Pekinie do modyfikacji projektów realizowanych w ramach BRI. Podczas drugiego forum Pasa i Szlaku zorganizowanego w kwietniu 2019 roku sekretarz Xi Jinping wielokrotnie odwoływał się do wysokiej jakości oraz zrównoważonego charakteru projektów inwestycyjnych. W tym samym czasie, chińskie Ministerstwo Finansów przedstawiło zasady Systemu Zrównoważonego Zadłużenia państw korzystających ze wsparcia w ramach BRI.